travelsandtravails: Natuhoy sa Ayutthaya, Ankor kag Ozymandias

by vichanda@purebright

[This essay reflects the lessons and insights I learned after visiting the ruins of Ayutthaya (Thailand) and Ankor (Cambodia). I would like to dedicate this piece to Dr. Panwilai Chomchid and Dr. Methinee Wongwanich Rumpagaporn, my generous hosts cum tour guides, of Rajabhat Mahasarakham University and Kasetsart University, Thailand, respectively, who facilitated my visits in these two places of great historical and cultural value.]

********

Kanami gali nga batyagon kon ang imo nabasa, makit-an mo sa personal.

Ang ruins sang Ginhari-an sang Ayutthaya makit-an sa Ayutthaya Province, Thailand samtang ang iya naman sang Khmer empire and civilization makit-an sa Ankor, Siem Reap Province, Cambodia. Ang Ayutthaya kag Ankor nangin sentro sang madamo nga pagpanalawsaw sang mga historians kag anthropologists tungod kay ang mga ini nagbilin sang pruweba sang kabantog kag himaya sang duha ka mga ginaharian. Ako nakabasa sang mga feature stories parte sini sa National Geographic nga nagdabok sang akon handum nga tani makakadto man sa mga lugar nga ini.

Daw indi mapatihan, apang nag-abot gid man ang kahigayunana nga mataga-an sang katumanan ang akon mga handum. Sa akon pagtinir sa Pungsod sang Thailand, mga 6 ka bulan, nataga-an ako sang kahigayunan nga makita-an sang akon mga mata kag mahikap sang akon mga kamot ang ginabantog nga mga ginharian kag templo sa Ayutthaya, Thailand (sang July 20, 2011) kag Angkor, Siem Reap, Cambodia (sang December 3-4, 2011).

Sang makit-an ko ang mga ini, ano ang akon nabatyagan? Siyempre, ako nakum-an, nakunyag, nalipay, kag may madamo pa gid nga nagkasari-sari nga nabatyagan. Nakahambal ako nga, "Wow," dala pagguwa sa bibig sang pagdayaw, paghangad, kag nagpadungog. Hu-o ang mga nagkalabilin sang templo kag ginhari-an sa Ayutthaya kag Ankor tuman gid katahum! Filipino man ako, bisan paano, nakabatyag ako sang ginatawag nga regional pride. May mga duma-an man gali nga structures diri sa Southeast Asia, indi lang ang mga pyramids sa Egypt ukon mga ruins sang Mayan Empire sa South America Apang, samtang nagalantaw ako sang mga ini, insa nga may tublok sang kasubo ako nga nabatyagan? May pamangkot nga nagsulod sa akon paino-ino, "Nga-a nangin amo sini ang ginharia-an sang Ayutthaya kag Ankor?"

Pilit ko man nga ginasikway, apang naga-balik-balik sa akon paino-ino ang mga ruins nga akon nakit-an kag ang binalaybay nga Ozymandias, ginsulat ni Percy Bysshe Shelley sang 1818. Akon nga igapatpat sa idalum ang kahulugan sang Ozymandias. Tinguha-an ko nga ipaathag ang kaangtanan sini sa akon nakit-an nga mga ruins sa Ayutthaya kag Angkor.

Ozymandias
by Percy Bysshee Shelly

1 I met a traveler from an antique land
2 Who said: "Two vast and trunkless legs of stone
3 Stand in the desert. Near them on the sand,
4 Half sunk, a shattered visage lies, whose frown
5 And wrinkled lip and sneer of cold command
6 Tell that its sculptor well those passions read
7 Which yet survive, stamped on these lifeless things,
8 The hand that mocked them and the heart that fed.
9 And on the pedestal these words appear:
10 'My name is Ozymandias, King of Kings:
11 Look on my works, ye mighty, and despair!'
12 Nothing beside remains. Round the decay
13 Of that colossal wreck, boundless and bare,
14 The lone and level sands stretch far away".

Ang poem, Ozymandias, isa ka sonnet, may 14 ka dinalan. Sa una nga linya (I met a traveler...), makit-an naton ang duha ka character, ang nagsulat sini (the poet) kag ang nagpanglugayawan (the traveler). Ang manunulat may nabatian sa manogpanglugayawan, ang istorya nabutang sa quotation marks. Ari ang mga imageries nga makit-an naton sa ginsugid sang manogpanglugayawan: May rebolto, dalagko nga bati-is, wala na sang lawas, nagatindog sa disyerto (lines 2-3). Sa ingod sini, halfway natabunan sang balas, ang ulo sang rebolto (3-4). Ang rebolto amo si Haring Ozymandias (line). Bisan sa kadugayon na sang nagliligad, ang itsura kag character sang hari na-capture sang manogdihon -- makahaladlukan kag dapat katahapan, possibly a ruthless, cold-hearted king (line 5). Ang interesting ara sa line 7 and 8: ..."Which yet life survive, stamped on this lifeless things, The hand that mocked them and the heart that fed." Ang works of art sang manogdihon nagapabilin man gihapon sa rebolto: ang pagyaguta sang artist gindabukan sang iya inspirasyon, ang matig-a nga balatyagon sang hari. Ano natabo kay Ozymandias kag sang iya ginhari-an? Ini makit-an sa lines 11-14 kag na-capture sa linya nga "Look on my works, ye mighty and despair!" Wala na kag wala sang may nabilin. Wala na ang ginharian, wala na ang mga simbolo sang gahum kag himaya. Ang makit-an, puro na lang baras sa malapad nga disyerto.

Ang tema sang Ozymandius natuhoy sa temporal nature of power and glory of a person in authority. Ang tanan temporaryo lang. Ang gahum kag ang himaya, may katapusan. Wala sang may nagabato sa kalibutan.Gani, kon taga-an kita sang temporaryo nga gahum, dapat gamiton naton ini para sa kaayuhan. Ang subtle nga meaning sang poem: ang art sang manogdihon nagapabilin man gihapon bisan nga wala na ang hari kag ang iya ginharian.

Karon ano ang kaangtanan sang Ozymandias sa akon nabatyagan sang makit-an ko ang ruins sang Ayutthaya kag Ankor? Ang koneksyon daw tama na gid ka obvious. Ang mga ginhari-an kag ang mga hari sini, bisan pa sa kadugayon sang ila pagdumala, wala nagatinir tubtub san-o.Tanan may katapusan. Ang sobra 300 ka tuig nga dynasty o pagdumalahan sang mga nagkasari-sari nga hari sa duha ka ginhari-an natapos gid man. Wala na! Ang mga templo kag palasyo, nagkalaguba, amat-amat nga nagkalamudmud. Wala na ang mga hari. Wala na ang daynastiya.

Apang indi katulad sang palasyo ni Ozymandias nga gintabunan sang balas, bisan paano, may nagkalabilin nga mga ruins sa ginhari-an sang Ayutthaya kag Ankor. Salamat, ari ako, naga-apresyar sang ila katahum. Hail to the hands that built them!

----------------
I would like to acknowledge the Nippon Foundation for its generous support of my research activities in Thailand and Japan. My understanding of indigenous and culturally relevant science education in both countries has been contextualized by my travels to places of great historical and cultural value like Ayutthaya and Ankor.

Wat Chai Watthanaram and the remnants of the glorious Kingdom of Ayutthaya, Ayutthaya Province, Thailand

Remnants of Wat Chai Watthanaram, Ayutthaya, Ayutthaya Province, Thailand

,
Bhudda's head buried under the roots of a tree, Wat Mahathat, Ayutthaya, Thailand

More remnants....

Wat Chai Watthanaram

Our group--professors of Kasetsart University (Bangkok) and guests from the University of North Colorado--posed with Wat Chai Watthanaram as a background.